با بالا رفتن سن، احتمال بروز برخی بیماریهای چشمی بیشتر میشود. خوشبختانه پیشرفتهای چشمپزشکی این امکان را فراهم کرده است که بسیاری از افراد بتوانند حتی در سنین بالا، بینایی خود را با کیفیت مطلوب حفظ کنند. بسیاری از این مشکلات در صورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان یا کنترل هستند و معاینه منظم چشم بهترین راه شناسایی آنها در مراحل اولیه است.
پیرچشمی (Presbyopia)
در جوانی، عدسی چشم انعطافپذیر است و به راحتی شکل خود را تغییر میدهد تا تصویر اشیا در فواصل مختلف روی شبکیه بیفتد. اما از حدود ۴۰ سالگی به بعد، انعطافپذیری عدسی کاهش مییابد و دید نزدیک سختتر میشود. این وضعیت که تقریباً در همه افراد اتفاق میافتد، پیرچشمی نام دارد. برای پیشگیری از آن ورزش یا دارویی وجود ندارد و معمولاً استفاده از عینک مطالعه ضروری میشود. با افزایش سن، نیاز به تعویض شماره عینک نیز بیشتر خواهد شد.
روشهای اصلاح بینایی در پیرچشمی:
-
عینکهای مطالعه، دوکانونی و سهکانونی برای بهبود دید نزدیک، متوسط و دور.
-
لنزهای تماسی شامل:
-
لنز برای دید دور همراه با عینک مطالعه برای دید نزدیک.
-
روش مونویژن (یک چشم برای دید دور و چشم دیگر برای دید نزدیک).
-
لنزهای تماسی دوکانونی که همزمان دید دور و نزدیک را اصلاح میکنند.
-
-
کاشت لنز داخل چشمی: جایگزینی عدسی طبیعی با لنز مصنوعی چندکانونی که دید دور و نزدیک را بهبود میبخشد.
مگسپران (Eye Floaters)
نقاط یا رشتههای شناوری که در میدان دید حرکت میکنند، معمولاً ناشی از تغییرات طبیعی مایع زجاجیه با افزایش سن هستند. اغلب بیخطرند و با گذر زمان کمتر به چشم میآیند، اما در صورت مشاهده ناگهانی یا افزایش شدید، لازم است به چشمپزشک مراجعه شود.
کاتاراکت (آب مروارید)
تاری و کدر شدن عدسی چشم که باعث تاری دید، حساسیت به نور، ضعف دید در شب و تغییر در درک رنگها میشود. در صورت اختلال در فعالیتهای روزمره، جراحی توصیه میشود که طی آن عدسی کدر برداشته و با لنز مصنوعی جایگزین میشود.
گلوکوم (آب سیاه)
مجموعهای از بیماریها که به عصب بینایی آسیب میزنند و در صورت عدم درمان میتوانند منجر به نابینایی شوند. عوامل خطر شامل سن بالا، فشار بالای چشم، سابقه خانوادگی و آسیبهای قبلی به چشم است. درمان معمولاً با قطره چشمی آغاز میشود و در برخی موارد جراحی لیزری یا غیرلیزری انجام میشود. آسیبهای ایجادشده برگشتناپذیرند، بنابراین تشخیص زودهنگام اهمیت زیادی دارد.
دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD)
آسیب بخش مرکزی شبکیه (ماکولا) که باعث تاری دید مرکزی و مشکلات دید نزدیک میشود. این بیماری در دو نوع خشک و مرطوب وجود دارد.
علائم هشدار:
-
تاری کلمات و خطوط هنگام مطالعه
-
کج و موج دیده شدن خطوط مستقیم
-
وجود نقاط تاریک در دید مرکزی
-
کاهش شفافیت رنگها
در نوع مرطوب، لیزر ممکن است مفید باشد و در نوع خشک مصرف مکملهای ویتامینی میتواند پیشرفت بیماری را کندتر کند. استفاده از وسایل کمکبینایی مانند عینکهای مخصوص و ذرهبین توصیه میشود.
بیماریهای چشمی ناشی از دیابت
دیابت میتواند باعث کاتاراکت، گلوکوم و رتینوپاتی دیابتی شود. در این بیماری، عروق شبکیه آسیب دیده و باعث نشت مایع یا خون و رشد عروق غیرطبیعی میشوند که ممکن است به جداشدگی شبکیه منجر شود.
درمان اصلی، لیزر درمانی است که پیشرفت بیماری را کند میکند ولی بینایی از دسترفته را بازنمیگرداند. معاینات منظم سالانه برای همه بیماران دیابتی ضروری است.
توصیههای پایانی برای مراقبت از بینایی
-
افراد ۴۰ تا ۶۴ سال: حداقل هر دو سال یکبار معاینه چشم
-
افراد ۶۵ سال به بالا: سالانه یکبار معاینه
-
بیماران پرخطر مانند مبتلایان به دیابت: معاینات منظم طبق نظر پزشک